«باغ شاهزاده» یا «باغ شازده» که یکی از زیباترین باغ های تاریخی ایران محسوب می شود، در خطر خروج از فهرست یونسکو قرار دارد.

در زمستان ۱۳۹۲ خبری منتشر شد در این خصوص که با هشدار رسمی یونسکو به سازمان میراث فرهنگی، در صورت تملک بخشهایی از این باغ توسط بخش خصوصی و تبدیل عمارت هایی از آن به اقامتگاه های گردشگران و مسافران، یونسکو اقدام به خروج نام این باغ از فهرست جهانی خود می نماید. در بیانیه یونسکو اعلام شده است که هرگونه تغییر و بازسازی اماکن تاریخی ثبت جهانی شده باید زیر نظر این سازمان و با اجازه آن انجام شود که حضور بخش خصوصی در بخش هایی از این باغ، از جمله موارد نقض این قانون محسوب می شود.

۱. باغ شازده یکی از زیباترین باغ های تاریخی ایران محسوب می شود. این باغ در حدود ۲ کیلومتری شهر ماهان و حوالی شهر کرمان و در دامنه کوه های تیگران واقع شده و به اواخر دوره قاجاریه مربوط است. این باغ مساحتی قریب به ۵/۵ هکتار دارد. دو مجموعه شرقی و غربی دارد. کوشک یا همان عمارت های آن بسیار زیباست و به صورت دو آشکوبه ساخته شده است.

۲. سر در «باغ شاهزاده» از معماری خیلی زیبایی برخوردار است که آن را از سایر باغ های ایرانی متمایز و ممتاز می سازد. فواره های آن چشم هر بیننده ای را نوازش می دهد. این فواره ها که در طول باغ قرار دارند زیباترین فواره باغ های ایرانی هستند. زیرا سایر باغ های ایرانی کمتر فواره داشته اند و یا اگر داشته اند به این زیبایی نبوده اند. فواره های زیبای باغ شاهزاده بر اساس اختلاف ارتفاع و نه هیچ نیروی دیگری فعال هستند که این خود دلیلی بر هوش و ذکاوت مردمان کرمان زمین است.

۳. طول باغ شاهزاده کرمان ۴۰۷متر و عرض آن ۱۲۲ متر است. و بزرگترین و زیباترین باغ تاریخی ایرانی محسوب می شود. این باغ همه ساله و به ویژه در فصل تابستان و بهار شاهد بازدید تعداد بیشماری از گردشگران از نقاط مختلف کشور است که این باغ دیدنی و دلفریب را برای تماشا انتخاب می کنند واقع شدن منطقه در مسیر عبوری کرمان به بم و در مسیر جاده کهن ابریشم از عواملی است که این محل را برای احداث یک باغ اشرافی مناسب می ساخته است.

۴. باغ شاهزاده به گونه ای استقرار یافته که حداکثر استفاده از مناظر بدیع داخلی را به صورت زیر امکان پذیر می سازد: در بدو ورود، به ویژه در طبقه فوقانی سردر خانه به غیر از دیدها و مناظر بیرونی باغ، منظره چهارباغ و در جهت عکس آن منظره کوه را امکان پذیر می سازد. این مناظر عمده یعنی رؤیت حرکت آب، حوض ها و آبشارها هرکدام به نوبه خود تأکیدی بر محورهای عمود بر محور اصلی دارند و توأم با نظام گیاهی مناظر بدیع داخلی را ارائه می دهند.

۵. این باغ از نمونه باغ تخت های ایرانی است و در زمینی مستطیلی شکل به مساحت پنج و نیم هکتار بنا شده و دارای سردر ورودی بسیار زیبایی است. بناهای باغ عبارتند از کوشک اصلی یعنی سکونتگاه دائمی و یا فصل مالک که در انتهای فوقانی باغ قرار دارد. سردر خانه در مدخل باغ به صورت بنایی خطی جبهه ورودی باغ را اشغال کرده و در دو طبقه بنا گردیده است. طبقه فوقانی دارای اتاق هایی است که برای زندگی و پذیرایی پیش بینی شده اند.

۶. در این باغ درختان میوه متنوعی به چشم می خورند و در جلوی عمارت هم حوض ها و فواره ها آب نمای زیبایی را تشکیل داده اند. منبع آب باغ رودخانه کوچک تیگران است. مسعودی بنای این باغ را از جنبه های مختلف معماری و نقش آب در آن بررسی کرده است.

۷. بنای اولیه این باغ در دوره قاجاریه به دستور محمد حسن خان سردار ایروانی، حاکم کرمان، ساخته شد.

۸. نکته قابل توجه در خصوص این باغ قرار گرفتن آن در مسیر گردشگری کرمان است که شامل ارگ بم، ارگ راین، باغ شازده و در نهایت شهر کرمان است.

۹. با وجود اینکه بنا بر آمارهای سازمان میراث فرهنگی، ارگ تاریخی بم و باغ شاهزاده در تعطیلات نوروز تنها در یک روز بیش از ۳۰ هزار بازدیدکننده داشته اند، برای حفظ بسیاری از آثار تاریخی در این باغ تلاشی صورت نگرفته است.

۱۰. در باغ شاهزاده حمامی تاریخی وجود دارد که از بنایی زیبا و قسمت های مختلفی تشکیل شده است.

۱۱. باغ شاهزاده ماهان به «گوشه ای از بهشت در کویر کرمان» شهرت یافته است.