«شهریور هر سال دو هفته می رفتیم شمال. خانواده ما و سه عموی دیگرم یک خانه اجاره می کردیم. همه باهم آنجا بودیم. خانم ها غذا درست می کردند، اما شستن ظرف ها با آقایان بود. شب ها می رفتیم کنار دریا و لحظات شادی می گذراندیم.» مادرم وقتی از آن روزها می گوید، چشمانش برق می زند. از بازی های مختلفی که با هم سن و سالانش می کرد. از خاطرات شیطنت های برادرش با پسر عموهایشان. از سالی که اولین دختر عمو نامزد کرده بود و نامزدش یواشکی تا شمال برای دیدن همسرش آمده و دختر عمو غیبش زده بود. همه فکر کرده بودند دختر عمو در دریا غرق شده، در حالی که گوشه ای از ساحل با عاشق دلخسته در گپ و گفت بوده است. به اینجا که می رسد می گوید: «خدا رحمتش کند، مرد خوبی بود.»

آ ن طور که مادرم تعریف می کند، همه تابستان را به شوق رسیدن این دو هفته طی می کردند. مادربزرگم و جاری هایش هیچ کدام گله ای از این باهم بودن نداشتند و هم سفر می کردند و هم به هم نزدیک تر می شدند. خب گذشته ها گذشته است، نمی توان نسخه ۵۰ سال قبل را برای امروز پیچید، اما می توان بسیاری از زیبایی های آن را نگه داشت.

سفر رفتن می تواند برای هر کس فواید زیادی داشته باشد و یک خانواده در سفر، فرصت های خوبی برای باهم بودن، تفریح و لذت بردن پیدا خواهد کرد. سفر می تواند یکروزه، به جایی همین حوالی باشد. می توان با یک گروه بزرگ از دوستان یا اقوام مسافرت کرد. مهم این است که توشه برداری و قدم در راه بگذاری.

اما این روزها مثل خیلی از چیزهای دیگر که تزئینی شده و برای لذت بردن از بطن زندگی نیست، بلکه برای ویترین زندگی و نشان دادن توانایی های مالی به دیگران است، سفر و خوبی هایش نیز از این آفت مصون نمانده است.

تب داغ سفرهای خارجی در هفته های پایانی تابستان، سوزاننده شده است. هرچند شنیده ایم می گویند: در جهان سفر کنید و درس عبرت بگیرید، اما این به معنی به آب و آتش زدن خود برای رفتن به کشوری دیگر و عکس گرفتن و در شبکه های اجتماعی به رخ دیگران کشیدن نیست. باید اعضای خانواده کنار هم لحظات خوشی را سپری کنند که اگر قرار باشد مسافرت از نظر مالی فشاری مضاعف بر کل خانواده و بیشتر مواقع پدر تحمیل کند، کارکرد اصلی خود که همان بازیابی روحیه و رسیدن به آرامش است را از دست خواهد داد.

به این گفت وگو دقت کنید:

خانم: امسال کجا بریم، مسافرت؟

آقا: نمی دونم، تو چی دوست داری؟

خانم: فقط نگو شمال یا اصفهان که اصلا حوصله جای تکراری رو ندارم.

آقا: خوب می شه بریم تبریز. تا به حال اونجا نرفتیم. شنیدم…

خانم: نه اصلا حرفشم نزن. تو چرا ما رو یک سفر خوب نمی بری؟ این همه سال با تو ازدواج کرده ام هیچ جای دنیا منو نبردی.

آقا: خب سفر خارجی هزینش سنگینه. می دونی چقدر باید خرج کنیم.

خانم: پس برادرت که هر سال تابستون می ره خارج، چیکار می کنه. تو هم همون کار رو بکن.

آقا: من به برادرم چیکار دارم. باید جیب خودم رو نگاه کنم. تازه مگه جاهای بدی بردمتون. بهترین هتل ها رفتیم.

خانم: نه جاهای خوبی بردی. شیراز و اصفهان و شهرای دیگه هم آخه شد مسافرت. تو به فکر من و بچه ها نیستی.

آقا: ببین از یک سوال کوچیک من به کجاها رسیدی ها! اصلا نمی ریم هیچ جا.

خانم: بله دیگه سفر و خوشگذرونی مال از ما بهترونه. ما همون بریم جاده چالوس فرش پهن کنیم و غذا بخوریم یا با کل خانواده تو بریم که همون بهتر نریم… .

شاید این گفت وگو به این غلیظی و تلخی خیلی هم مرسوم نباشد، اما کمی بالا و پایین چنین حرف هایی در خیلی از خانه ها گفته می شود. وقتی روزی ده تا پیامک تور آنتالیا و… می آید، وقتی با هر کسی صحبت می کنی حتی طبقه متوسط جامعه از رفتن به دبی و خاطراتش تعریف می کند، چنین نگرشی دور از ذهن نیست. آن هم در جایی که چشم و همچشمی و برنده شدن در مسابقه «کی بیشتر پول داره؟» زیربنای لذت بردن و معیار خوشبختی شده است.

سفرهای خانوادگی می تواند برخی خوبی ها و بدی ها داشته باشد. کارکردهایی کاملا متفاوت که بستگی به نوع نگاه ما به سفر و مسافرت است. مانند:

می خواهم نفس تازه کنم: یکی از مهم ترین کارکرد های سفر چه خانوادگی و چه فردی دور شدن از مشکلات کاری و کارهای معمول و رفتن به جایی جدید و طبیعتی زیبا به منظور شارژ دوباره برای زندگی است. همه ما نیاز داریم گاهی بایستیم و نفسی تازه کنیم، اما سفرهایی که تنها برای دیگران با هزار زور و ضرب انجام می شود، نه تنها نمی گذارد نفسی تازه کنیم، بلکه گاهی به نفس نفس زدن هم می افتیم.

رو به رو شدن با چالش های جدید: در سفر می توان موقعیت های جدیدی دید. مخصوصا برای فرزندان خانواده یک فرصت است که به آنها می آموزد، چگونه با شرایط غیرقابل پیش بینی در زندگی روبه رو شوند. چگونه قدرت تحمل خود را بالا ببرند و برای رسیدن به برخی خواسته ها صبر کنند. سفر به دل طبیعت و حس لحظات بکر می تواند یک کلاس آموزشی باشد، اما این روزها سفر با هواپیما به مقصد یک هتل پنج ستاره و دوره کردن پاساژها فرصتی به فرزندان نمی دهد، جز ایجاد انتظارات بیشتر!

دایره المعارف فرهنگی: خیلی تاسف انگیز است اگر یک ایرانی باشی و به زیارت امام رضا(ع) نرفته باشی، تخت جمشید را ندیده و فرق سی و سه پل و پل خواجو (البته این پل های بدون رودخانه را) ندانی! آن وقت تمام نقاط دیدنی استانبول را مثل کف دست بلد باشی. البته این حرف ها به معنی این نیست که سفر به جایی خارج از ایران، کار اشتباهی است بلکه منظور ما این است اول کشور خودمان، بعد اگر توانستیم و مشکلی نبود، همه دنیا!

مخصوصا فرزندان که باید با کشور، تاریخ و جغرافیای ایران آشنا شوند. درباره فرهنگ ها و گویش های مختلف اطلاعات کسب کنند. لباس های محلی​شهرهای ایران را ببینند و رنگ رنگ این تمدن کهن را بشناسند. از کودکی باید ایران و ایرانی بودن برایش افتخار شود تا وقتی به سن جوانی رسید، با دیدن هر مشکلی، رفتن از کشور مادری برایش آرزو نشود. شهر های ایران، این کشور چهار فصل و دیدنی می تواند مقصد بسیاری از سفرها باشد، می تواند بستری ایجاد کند تا هم کنار هم باشیم و هم از زیبایی ها لذت ببریم، اما اگر تب خرج کردن بیشتر اجازه دهد.

همین لباس زیباست نشان آدمیت!: یکی از موضوعاتی که در سفرهای آن طرف آبی باید حواسمان به آن باشد، نوع پوشش و رفتارمان به عنوان یک ایرانی است. درست است که حجاب جزو قوانین کشور ماست و برخی بانوان به حکم قانون آن را اجرا می کنند، اما فرهنگ ایرانی هم با پوشش ها و رفتارهایی که با سوار شدن در هواپیما به بهانه خروج از کشور کاملا دگرگون می شود، سازگار نیست. ما در کشورهای دیگر نماینده ای از ایران و این تمدن کهن هستیم. خیلی دردناک است اگر در یک کشور عربی کوچک همسایه بگویند خانم های ایرانی از آرایش غلیظ و لباس های نامناسب قابل شناسایی هستند. باید، هم خودمان و هم فرزندمان در این سفرها بیاموزیم که ارزش ها همه جای دنیا ارزش است. حتی اگر قانون اجازه دهد، هنجارشکنی کار درستی نیست مخصوصا اگر کودک یا نوجوانی همراه داشته باشیم. او بر می گردد و باید در این کشور و با قوانین این کشور زندگی کند، این کار برایش سخت می شود، اگر همانجا و در حین سفر، شما با رفتارتان برخی ارزش ها را برایش جهانی نکرده باشید.

سفر هایی بدون بزرگ ترها: لازم است گاهی زن و شوهر تنها به سفر بروند، لازم است گاهی همه اعضای خانواده باهم بروند، اما ضروری است گاهی همراه بزرگ ترها به مسافرت برویم. در هفته های پایانی شهریور، بیشتر از هر زمان دیگری مامان بزرگ ها و بابابزرگ ها تنها می شوند. نمی گوییم هر سال و همیشه، اما برخی مواقع آنها را هم در لذت سفر شریک کنید و به فرزندان تان بیاموزید در آینده وقتی شما پیر شدید، شما را در لذت سفرشان شریک کنند.

هوا خنک تر شده است و تا چند روز دیگر مدارس باز می شوند. به جای آن که خود را درگیر قوانین خودنوشته دست و پا گیر کنیم، بهتر است لذت بردن از زندگی با بهانه های کوچک و کمترین هزینه را بیاموزیم. این یک هنر است که بتوان به سادگی، خوشبخت بود. به فکر سفر باشید، یک سفر خوب و لذت بخش بدون توجه به این که دیگران چه می گویند و تعریفشان از سفر لذتبخش، چیست! ستاره های هتل برای شما خاطره ساز نخواهد شد، یک خانواده خوشبخت می داند چگونه از باهم بدون خاطره سازی کند.

اصولی برای همسفری

سفر رفتن به همراه خانواده آداب مخصوص خود را دارد، فرقی هم نمی کند به نزدیک ترین شهر و یک سفر کوتاه باشد یا به آن طرف کره زمین و سفری طولانی، باید بدانید چگونه رفتار کنید تا کمترین مشکل برای شما و اطرافیان تان ایجاد شود. شعر «هیچ آدابی و ترتیبی نجوی، هر چه می خواهد دل تنگت بگوی» را فراموش کنید و قاعده مند رفتار کنید، اما رفتارهای قاعده مند یک سفر خانوادگی چیست؟ اول از همه بگویم خانواده می تواند یک جمع دو نفره تا چند​ ده نفره باشد. درست است که برخی شرایط با بیشتر شدن افراد فرق می کند، اما اصولی هست که باید به آن پایبند باشید.

اصل اول: سفر خانوادگی یعنی ما، یعنی گروهی که مقصد مشترک دارند و باید خود را با دیگری و یا دیگران وفق دهند. مثلا نمی توانند بگویند بخاطر من همه باید سر ساعت سه ناهار بخورند. این تصمیمات باید به صورت گروهی گرفته شود. خودمحوری و دیدن شرایط خود، بزرگ ترین لطمه را به یک سفر دسته جمعی می زند. سفر می تواند فرصتی به شما بدهد تا انعطاف پذیری بیشتری داشته باشید. فرزندان هم مخصوصا در خانواده های کم جمعیت در صورت رفتن به یک سفر گروهی، موقعیت جدیدی را تجربه کنند. دیگر آنها مرکز توجه نیستند و هر خواسته شان به زودی برآورده نمی شود، باید صبر کنند و این می تواند بسیار آموزنده باشد.

اصل دوم: همکاری نه بیگاری! قرار نیست تمام کارهای سفر به عهده خانم ها باشد. البته بر عکس آن هم صادق است. باید برای هر کاری هر چند هم کوچک همه اعضای خانواده با هم همکاری کنند. انتقال چمدان ها، انداختن و جمع کردن سفره و یا هر کار دیگری که به تناسب نوع سفر پیش می آید باید توسط همه اعضا انجام شود. درس دیگر سفر، همکاری برای داشتن لحظات بهتر است. از آن غافل نشوید.

اصل سوم: سفر موقعیتی بی نظیر برای نزدیکی بیشتر، شما چند روز فرصت دارید تا از کنار هم بودن بیشتر لذت ببرید. کارهایی را بکنید که دوست دارید، بخندید، بگردید، ببینید و مشکلات زندگی را برای روزهای آینده احتکار کنید. این موقعیت و دور بودن از روزمرگی همیشه، به شما و دیگر اعضای خانواده این فرصت را می دهد تا به هم نزدیک تر شوید، بیشتر گفت وگو کنید، حتی بیشتر به هم نگاه کنید. یک سفر کوتاه این موقعیت را می تواند ایجاد کند تا کنار هم راه بروید. این فرصت ها در طول زندگی کم پیش می آیند. این روزها همه یک بهانه بزرگ دارند. بهانه ای به نام «گرفتاری»! اما در سفر این بهانه وجود ندارد پس از این روزها استفاده کنید.

اصل چهارم (مهم ترین اصل): با هم بودن برای مدت زمان طولانی در کنار تمام خوبی هایی که دارد، مهارت های رفتاری زیادی را می طلبد. مثلا مهارت حفظ حریم شخصی در عین صمیمیت، احترام به نظر متفاوت و چیزهایی که نه تنها بین زن و شوهر بلکه در سفرهای بزرگ تر خانوادگی هم مورد نیاز است. برای مثال اگر داماد خانواده از نظر سیاسی مشی متفاوتی با پدر زن خود دارد، این چند روز سفر زمان خوبی برای بحث های خسته کننده و بی نتیجه نیست.

سفر با کوچولوها

سفر رفتن با کودکان هم قواعد خاص خود را دارد. قرار است هم به ما خوش بگذرد و هم به آنها. اگر قرار باشد زمان طولانی را همراه با ما، پاساژ گردی کنند، خاطره زیبایی از سفر برایشان نمی ماند. مراقبت از بچه ها با توجه به سن و سال و خصوصیات اخلاقی آنها چیزی است که نباید از نظر مخفی بماند. البته باید اعتدال را رعایت کرد. فرزندان آپارتمانی ما فرصت بودن در طبیعت را ندارند. می تواند سفر این فرصت را برایشان ایجاد کند. اگر قرار باشد مدام به آنها امر و نهی کنید و نگذارید هیچ کار تازه ای انجام دهند، به ضرر آنها عمل کرده اید، اما مراقبشان باشید. اگر جایی هستید که به دریا، استخر یا رودخانه نزدیک است، دقیقه ای چشم از آنها بر ندارید. کنترل نامحسوس داشته باشید تا لذت آنها خدشه دار نشود. مخصوصا در سفر های گروهی، وقتی همبازی پیدا می کنند، قدرت تخریب و کارهای خطرناکشان هم چند برابر می شود. مراقب گم شدن در مکان های شلوغ هم باشید. اگر خوب چشم و گوش تان را باز نکنید، سفر برایتان دردسر می شود. نقاط بلند، نحوه نشستن در ماشین، عبور از عابر و خلاصه هر چیز خطر ساز را مراقب باشید.

دو دو تا همه جا می شود، چهارتا

حساب کتاب مالی خانواده یکی از مهم ترین مدیریت هایی است که زن و شوهر باید در زندگی به آن توجه کنند. برای رفتن به سفر هزینه مشخصی را کنار بگذارید از خرج بلیط یا بنزین گرفته تا خورد و خوراک و هتل یا هر مکانی برای اقامت، باید حساب شده باشد. نه چندان سخت بگیرید که سخت بگذرد نه چندان بی حساب و کتاب خرج کنید که بعد از برگشت پشیمان شوید.

رسم خرید سوغاتی که در فرهنگ ما وجود دارد، رسم زیبایی است، اما گاهی بسیار دست و پا گیر است. اگر به خرید چند چیز کوچک آن هم برای نزدیک ترین ها بسنده کنیم، مشکلی پیش نمی آید، اما در اغلب موارد این گونه نیست.

سفر رفتن نوعی زندگی به گونه متفاوت است و می تواند فرصت خوبی برای آرامش پیدا کردن باشد، اما علاقه برخی مخصوصا خانم ها به خرید می تواند هم استرس و خستگی ایجاد کند و هم حساب مالی خانواده را به طور کلی نابود کند. باید سعی کنید با حفظ تعادل هم خیلی به خودتان و دیگران سخت نگیرید و هم زحمات چند​ ماه تان را به باد ندهید.

تغذیه خانواده جایی بجز خانه

در خانه اصولا خورد و خوراک همه اعضا، نظم خاص خود را دارد. مادر خانواده برنامه ای برای وعده های غذایی در نظر می گیرد و تغذیه چیزی نیست که باعث درد سر شود، اما در سفر وضع فرق می کند. از زمانی که افراد از خانه خارج می شوند تا زمانی که برمی گردند، باید برای خوراک خود برنامه ای داشته باشند. بهتر است در سفرهای زمینی برای طول راه، خوراکی از منزل یا جای مطمئن تهیه کرد تا در مسیر رفتن به سفر غذای آلوده همه چیز را خراب نکند.

بخور نخورهای مسافرت

افرادی که رژیم غذایی خاصی دارند قرار نیست این چند روز آن را فراموش کنند. مانند افرادی که دیابت یا فشار خون دارند.باید طبق روال قبل به رژیم غذایی شان پایبند باشند.

توجه به نیازهای بدن و تغذیه کامل ضروری است. این که خانواده در سفر هستند نباید باعث شود فقط از یک نوع خاصی از غذاها استفاده کنند. برای مثال بیشتر نان و برنج بخورند. خوردن میوه، سبزیجات و لبنیات در هر شرایطی لازم است. برای تغذیه تان برنامه داشته باشید.

آب و نوشیدنی ها تامین کننده آب بدن هستند و کاهش مصرف آنها موجب بروز خشکی بدن و به دنبال آن اختلالات دستگاه گوارشی و یبوست می شود. بهترین نوشیدنی آب است. مصرف حدود ۶ تا ۸ لیوان مایعات در روز لازم است پس حواس تان به میزان آبی که مصرف می کنید باشد البته خوردن مایعاتی مثل چای به دلیل ادرار آور بودن خیلی توصیه نمی شود مخصوصا در سفرهایی که دسترسی به سرویس بهداشتی تمیز ممکن نیست. آب آشامیدنی خود را از جای مطمئن تهیه کنید. اگر ممکن است از آب های بطری استفاده کنید.

هم خودتان و هم فرزندان تان، در مسافرت قبل از خوردن غذا خوب دست هایتان را بشویید. هفته آینده مدرسه ها شروع می شود. حفظ سلامتی فرزندان خیلی ضروری است. حتما لبنیات استاندارد استفاده کنید البته ممکن است در جایی مانند روستا باشید، در این صورت می توانید اگر شیر محلی میل می کنید، قبل از مصرف خوب آن را بجوشانید. در طول سفر به جای خوردن تنقلات نامناسب و ایجاد عادت بد غذایی از خشکبار و میوه استفاده کنید. میوه ها و سبزیجات خوب شسته و ضد عفونی شوند.

ندا داوودی